XÁC ĐỊNH CHA, MẸ CON TRONG TRƯỜNG HỢP SINH CON TỰ NHIÊN THEO THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
Trong thực tế đời sống, việc xác định cha, mẹ, con là vấn đề quan trọng liên quan trực tiếp đến quyền nhân thân, quyền và nghĩa vụ của cha mẹ và con cái. Khi đứa trẻ được sinh ra trong trường hợp tự nhiên (không phải mang thai hộ, không thông qua kỹ thuật hỗ trợ sinh sản), việc làm thủ tục hành chính để xác định cha, mẹ, con cần được thực hiện theo quy định pháp luật. Bài viết dưới đây sẽ phân tích căn cứ pháp lý, điều kiện, hồ sơ và trình tự thủ tục xác định cha, mẹ, con theo pháp luật Việt Nam hiện hành.
1. Căn cứ pháp lý về xác định cha, mẹ, con
Việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp sinh con tự nhiên được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật chính sau:
- Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 – quy định quyền nhận cha, mẹ, con và nghĩa vụ chứng minh quan hệ huyết thống.
- Luật Hộ tịch năm 2014 – quy định thẩm quyền, thủ tục đăng ký hộ tịch.
- Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 của Chính phủ – hướng dẫn chi tiết về đăng ký và quản lý hộ tịch.
- Thông tư số 04/2020/TT-BTP – hướng dẫn chi tiết về biểu mẫu và hồ sơ liên quan đến hộ tịch.
2. Ý nghĩa của việc xác định cha, mẹ, con
Việc xác định cha, mẹ, con hợp pháp mang lại những lợi ích quan trọng:
- Bảo vệ quyền lợi của trẻ em: Trẻ được khai sinh đầy đủ, được ghi nhận thông tin về cha, mẹ trong giấy khai sinh.
- Xác định quyền và nghĩa vụ của cha mẹ: Nghĩa vụ nuôi dưỡng, chăm sóc, cấp dưỡng và quyền thừa kế được đảm bảo.
- Tránh tranh chấp pháp lý: Việc có căn cứ pháp luật rõ ràng sẽ hạn chế những mâu thuẫn về huyết thống trong tương lai.
- Cơ sở cho các thủ tục khác: Như cấp hộ chiếu, bảo hiểm y tế, nhập học, thừa kế…
3. Ai có quyền yêu cầu xác định cha, mẹ, con?
Theo quy định tại Điều 102 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, những chủ thể sau có quyền yêu cầu:
- Người mẹ hoặc người cha nhận con.
- Người con khi đã thành niên, có nhu cầu xác định cha hoặc mẹ.
- Người giám hộ, người thân thích hoặc cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong một số trường hợp đặc biệt.
Điều này thể hiện sự linh hoạt, đảm bảo mọi nhu cầu hợp pháp liên quan đến xác định quan hệ cha, mẹ, con đều được pháp luật bảo vệ.
4. Hồ sơ cần chuẩn bị
Theo quy định tại Điều 24 Luật Hộ tịch, việc đăng ký nhận cha, mẹ, con được thực hiện tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người nhận hoặc người được nhận là cha, mẹ, con. Việc xác định cha, mẹ cho con thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã trong trường hợp việc nhận cha, me, con là tự nguyện và không có tranh chấp. Như vậy, trong trường hợp xác định cha, mẹ, con theo nguyên tắc suy đoán pháp lý (không có tranh chấp) như qui định tại điều 88 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì sẽ áp dụng theo thủ tục hành chính. Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người nhân hoặc được nhận là cha, mẹ, con thực hiện đăng ký nhân cha, mẹ, con.
Điều 25 Luật Hộ tịch quy định: “Người yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con nộp tờ khai theo mẫu quy định và chứng cử chứng minh quan hệ cha con hoặc mẹ con cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Khi đăng ký nhận cha, mẹ, con các bên phải có mặt.”
Khi thực hiện thủ tục xác định cha, mẹ, con trong trường hợp sinh con tự nhiên, người yêu cầu cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ như sau:
- Tờ khai đăng ký nhận cha, mẹ, con (theo mẫu quy định).
- Giấy tờ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con:
- Văn bản của cơ quan y tế, giám định ADN.
- Trường hợp không có kết quả ADN thì cần các chứng cứ khác chứng minh mối quan hệ thực tế.
- Giấy khai sinh của người con (bản chính).
- Giấy tờ tùy thân của các bên liên quan (CMND/CCCD, hộ chiếu).
- Sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ chứng minh nơi cư trú.
5. Trình tự thủ tục hành chính
Thủ tục xác định cha, mẹ, con được thực hiện tại cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền. Các bước cơ bản gồm:
Bước 1: Nộp hồ sơ
Người có yêu cầu nộp hồ sơ tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người con hoặc cha, mẹ.
Bước 2: Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ
Cán bộ hộ tịch kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ. Trường hợp cần xác minh, cơ quan hộ tịch sẽ yêu cầu bổ sung chứng cứ như giám định ADN.
Bước 3: Đăng ký và ghi nhận thông tin
Sau khi hồ sơ hợp lệ, công chức tư pháp – hộ tịch ghi nội dung xác định cha, mẹ, con vào Sổ hộ tịch và Giấy khai sinh của người con.
Bước 4: Trả kết quả
Trong thời hạn 03 ngày làm việc (kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ), cơ quan hộ tịch sẽ giải quyết và trả kết quả cho người yêu cầu.
6. Thời hạn giải quyết
Theo Luật Hộ tịch, việc xác định cha, mẹ, con được giải quyết trong thời hạn 03 ngày làm việc. Nếu cần xác minh thêm chứng cứ, thời hạn có thể kéo dài nhưng không quá 05 ngày làm việc.
7. Kết luận
Việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp sinh con tự nhiên theo thủ tục hành chính là một quyền nhân thân quan trọng, được pháp luật bảo vệ và tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện. Đây không chỉ là cơ sở pháp lý bảo đảm quyền lợi cho trẻ em mà còn góp phần duy trì sự ổn định trong các quan hệ hôn nhân – gia đình.
Nếu bạn còn thắc mắc hoặc cần hỗ trợ trực tiếp, vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn pháp luật 24/7 của Luật Phúc Khánh để được giải đáp chi tiết.
Trân trọng!
👉 Tham khảo thêm:
